A Deeper shade of Soul

Rederijen van schepen die te veel zwavel uitstoten dachten lang de dans te kunnen ontspringen op zee. Maar dankzij een ingenieus vliegtuigje vol sensoren zijn ze voortaan veel eerder in beeld bij haveninspecties. En kunnen ze flinke boetes verwachten.

De Belgische Kustwacht was de eerste die het vliegtuigje laat rondvliegen langs de kust van de Noordzee. Aan boord twee piloten van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) en een luchtoperator die via de radar de schepen opspoort en tijdens hun vaart de zwaveluitstoot controleert.

Antwerpen

Sinds kort maakt ook de Nederlandse Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) gebruik van de Belgische expertise. Om zelf te ervaren hoe de controle werkt, stapt Marco Buitelaar (programmamanager Schoon Schip) samen met de havenverslaggever van Rijnmond in Antwerpen aan boord van het kleine vliegtuig. [Tweet:https://twitter.com/JelleGunneweg/status/1197528264916525059]

Buitelaar: "Normaal gesproken nemen onze inspecteurs pas in de haven monsters uit de brandstoftank. Dat is omslachtig werk, waardoor we maar een paar schepen per dag kunnen controleren. We hebben inmiddels wel bij Hoek van Holland een snuffelpaal staan, die alvast een voorselectie kan maken. Maar met dit vliegtuigje zijn we er veel eerder bij en kunnen we aanzienlijk meer schepen controleren."

Beschermde gebieden

Zwavel is slecht voor het milieu en de lucht. Daarom mogen schepen sinds 2015 in beschermde gebieden voor de kust van onder meer de Noordzee alleen brandstof gebruiken waar maximaal 0,1 procent zwavel in zit. Nu kost zwavelarme brandstof meer en dus blijven de rederijen liever zo lang mogelijk met zwavelrijke brandstof rondvaren.

Buitelaar: "De pakkans was klein, want de beschermde gebieden zijn soms vele kilometers buiten ons gezichtsveld. En zwavel ruik of zie je niet, dus er zijn sensoren nodig om de uitstoot op te sporen."

Snuffelsensor

Die snuffelsensor zit verstopt achter de stoel van de piloten. Het van oorsprong Zweedse apparaat zuigt de lucht op van onder het vliegtuig en meet zo de concentraties SO2 en CO2. De waardes worden vergeleken met die voordat het vliegtuig door de rookpluim van het schip vloog.

Luchtoperator Kobe Scheldeman: "We letten ook op de snelheid en windrichting van het schip, waardoor we met grote zekerheid kunnen aangeven hoeveel procent zwavel er in de brandstof van het schip zit."

De Belgische onderzoekers houden rekening met een kleine foutmarge, en waarschuwen pas bij waardes van 0,15 %. Uitschieters vanaf 4% worden gemeld bij de haveninspectie. 

Norm

Zover komt het deze middag niet. Tijdens de vlucht van Antwerpen, via de Westerschelde naar de Noordzee en terug blijken alle gecontroleerde schepen te voldoen aan de norm. 

De ILT-manager is blij met die uitkomst en vond de vlucht een bijzondere ervaring. "Dit is een slim voorselectiemiddel, maar uiteindelijk moeten we toch nog een dubbelcheck doen met een tankmeting aan boord van het schip zelf. Dat schrijft de internationale wet nu eenmaal voor willen we tot aangifte kunnen overgaan."

Er ligt al een aantal aangiftes ter beoordeling bij het Openbaar Ministerie. Dat bepaalt uiteindelijk wanneer de reder voor de rechter komt en een boete kan verwachten. Maar met een foute brandstoftank mag een schip sowieso de haven pas verlaten als de juiste brandstof is ingenomen. De kosten voor het stilliggen kunnen al snel in de tienduizenden euro's oplopen.