Wat en Leedji fortelt

Ön Sērken en uk itüüs kür em jüster jaa weđer di Jöölforteling fan Jeeses sin Gibuurt hiir. Ön maning Uuninger stuun Kreben, wat di Forteling fan di Gibuurt ön Buusem en di Bisjuk fan di Hörten en di trii Liirten fan dit Morgenlant weegi. Man hat jeft uk sa tö siien musikaalisk Kreben, en dānen wel wü juu deling fuarstel.

Wü bigen me en mal ual Leedji üp Dütsk: „Als ich bei meinen Schafen wacht“. Hat kām om en bi 1600 tö en fortelt dit Hiili üt Sicht fan en Hört. Üs hi bi sin Sjip wiar tö jeeten, kām en Engel en forkinjicht di Gibuurt fan en Forliiser. Di Hört gair hen tö’t Jungen en diar sket wat senerligs, sa üs en Transformatsjoon: Dit Jungen luket höm ön en hi dēr höm sin Hart. Hi forbent höm me dit Jungen, sa dat’t höm ek muar forlet. Üt dit Jungen ön di Kreb uur en Metafer fuar Jeeses sin Böör en di kristelk Giloov. Di heer di Hört önnomen en fair diar gurt Früger fan.

Wi gung nü miast 350 juar widjer. 1956 hee Jester Joseph Hairston at stak „Mary’s boy child“ skrewen, an uun’t salew juar wiar det mä a schongster Harry Belafonte at iarst feer böös lokelk, föl mensken wul det hiar, an leeder wiar det noch ens so mä Boney M. Uun detdiar stak hiart ham det so uun, üüs wan en mensk ölern en stak fertel wal an hi of hat begant hial algemian: Föör en lung tidj, so sait a biibel, wurd uun Bethlehem Mary sin saan, Jesus Christ, tu jul bäären. Efter det nü klaar as, gungt at widjer. Hörder bi hör schep siig en stäär an hiard en schongen. Josef an Maria foon nian harbarig uun Bethlehem, man uun en troostluas busem, uun en kul an jonk krab, wurd de letj dring bäären. Uun detdiar stak jaft at en grat ferskeel tesken det skiksaal faan’t familje, wat uun en ianfach busem onerkomt, an a refrain. Heer gungt at nü am a engler, an at hiart ham uun, üüs wan diar wat straalet. „Harke’m, hiar’m a engler schong, en nei köning as daaling bäären an a mensken wel iiwig widjerlewe, auer jul.“ At gungt heer ei am en spirituel belewin. Uunsteed diarför as diar hööb: De straalen köning hee en furchboor jonk an komerlik began faan sin leewent. Oober hi wal so föl du an wurd diarmä at hial menskhaid halep.

Di musikaalisk Kreben, wat wü hentö jert haa, fortel di biibelsk Forteling. Man hat jeft uk Leedjis, wat di Biibeltekst üs Grünlaag nem en höm da foraneri, tö Bispöl me aktuel Teemen. Diartö jert „Bethlehem“ fan di Höhner üt’t Jaar 2010. Dit Leedji forbent di Jöölforteling me üüs Tir en di israeelsk-palestinensisk Konflikt, ön des Fal di Taust Intifada en di Israeelsk Sperönlaag. Di Taust Intifada fan 2000 hentö 2005 jert tö en Reeg fan Konflikten me Giwalt twesken Palestinensern en Israelis. Wel em dit kuurt sii, da gair dit diarom, hoken wat fuar en Birik jert, hoken dit fastlii ken en hurdeling em sin Meening döörseet ken. Dit es nü natüürelk fuul tö algemiin, man üđers uur dit jir dach tö lung. Sent 2002 waar en Haining twesken Israel en dit Weestjordanlön becht, wat mal biwaaket waar. Ön Nuurđen fan Bethlehem es’r en Müür fan hok Meeters, diar jeft’t uk en Döörgang. Di Sperönlaag waar becht, dat Liren, wat en Önslach maaki wil, ek muar sa lecht aur tö Israel kum en diar jam salev wechspreeng kür. Di Talen sair nemelk, dat’t bi di Gazastreifen mener Aawers uuren wiar, sent’t en biwaaket Grens jaav. En ön des Situatsjoon kum Yussuf en Maryam, wat üp Wai es, tö Bethlehem. Ön di Tuurismusstat es niin Stair muar tö foen, diarom kumt dit Jungen achter en Autowrak tö Wārel, man di Öört drait höm salev iinfach fiiđer. Di Stiar es mesken bluat dit Neeonleecht fan dit Hotel, hur di Delegatsjoonen jüst aur di Freer forhaneli. Mesken jeft’t jaa entlig Freer, mesken uk ek. Ön des Leedji gair’t ek om Forliising fuar ali Mensken. Önstair gair hat diarom, of di Forteling fan Freer üp Öört uk deling jit waar es, en hat gair om Hööp fuar jen Stat, hur aur des Nacht jens ek skööten waar.

En nü gair hat fiiđer me en bet Science-Fiction en Chris de Burgh. 1976 kām dit Leedji „A spaceman came travelling“ üt. Chris de Burgh her en Bok fan Erich von Däniken leesen. Diar ging’t diarom, dat di Mensken mesken jaar Technologiien en Giloowen fan Bütenwārelers füngen haa, en dānen waar tö Goten forklaaret. Di iirsk Dechter William Butler Yeats skreev jens, dat’t ali 2000 Jaar en gurt Bigeewenhair fuar di Mensken iiv wil. En diar maaket da Chris de Burgh des Leedji fan: Di Stiar fan Bethlehem kür jaa di Raumföri fan en Bütenwāreler wesen haa. Di parket aur en Buusem, hur jüst en Mooter me höör Jungen ön wiar. Di Bütenwāreler saag üt üs en Engel en braacht en fain Böör fan sin Fulk en Planeet me. Bütendit braacht’r en senerlig en dailk Musik me, wat di Mensken nai ging. Tö’t Jen sair di Bütenwāreler, dat di Liren ön 2000 Jaar di Musik weđer hiir kür. Alsoo en frügelk Böör fuar ali Mensken, en di Musik es en Uniwersālspraak. En wan em nü jit diarom teenkt, dat Chris de Burgh ön’t Jaar 1976 jaa bluat jit 24 Jaar teev skul, dat di Raumföri töbeek kām, da skel em jen jaa ek wuneri, dat diar sa’n Leedji bi ütkām.

_________________________________________________

In dieser XL-Version geht es um vier Lieder, die zwischen 1600 und 2010 entstanden sind und die Weihnachtsgeschichte ganz unterschiedlich verarbeiten – mal besinnlich, mal voller Hoffnung, bezogen auf aktuelle Krisen oder fantastisch. Im Einzelnen sind es „Als ich bei meinen Schafen wacht“ (um 1600), „Mary’s boy child“ von Jester Joseph Hairston (1956), „Bethlehem“ von den „Höhnern (2010) und „A spaceman came travelling“ von Chris de Burgh (1976).