Państwo filozofów

Niccolo Machiavelli (1469 – 1572) - prawnik, dyplomata, polityk, historyk i filozof. Stał się symbolem zmierzania po trupach do celu, bo w końcu cel uświęca środki. Wiadomo także, że „ dużo bezpieczniej jest budzić strach iż miłość, jeśli nie można mieć jednego i drugiego” pisze Machiavelli w traktacie „Książę”...

„Myślę więc jestem” – ten cytat zwyciężył w wewnętrznej sondzie na najbardziej znaną filozoficzną sentencję. Kartezjusz pokonał Sokratesa ze swoim „Wiem, ze nic nie wiem”. Tylko co my naprawdę wiemy – dziwi się i pyta Piotr Jędrzejewski, a prof. Joanna Hańderek z Uniwersytetu Jagiellońskiego kluczy w odpowiedziach, coś opowiadając o eksperymentach, a coś o analizach, szuka naukowych schematów i ich dekonstrukcji. I tak sobie razem myślą przy mikrofonie i może jeszcze nie znikną?

„Nikt choćby i chciał, nie jest w stanie w coś wierzyć na polecenie drugiego. A właśnie na wierze polega siła i skuteczność prawdziwej i skutecznej religii” - „List o tolerancji” i John Locke...

„Powinni przeto filozofować zarówno młodzi jak i starzy. Ci, aby starzejąc się, czuli się młodzi, przypominając sobie dobra, jakimi obdarzył ich w przeszłości los, tamci znów by pomimo swej młodości czuli się nieustraszeni wobec przyszłości jako ludzie starsi” – Epikur...

Wolność jest dla człowieka najważniejszą sprawą. Przynajmniej tak często nam się wydaje. Odebrać człowiekowi wolność jest największą karą. Czym jednak jest wolność? Jak można ją zrozumieć? Czy faktycznie cokolwiek wiemy o wolności, czy może tylko mamy pewne granice, w obrębie których realizujemy nasze i tak pełne limitów życie? Redaktor Piotr Jędrzejewski proponuje, byśmy zaczęli od Immanuela Kanta, Prof. Joanna Hańderek nie ma wyjścia, musi na problem wolności odpowiedzieć.

Tym razem Piotr Jędrzejewski się oburza, a Prof. Joanna Hańderek się śmieje. Jak bowiem można mówić o płaskiej ziemi w XXI wieku? Jak można mieć poglądy przeczące nauce? A jednak. Gdy Anaksagoras pisał, że ziemia jest płaska jeszcze nie dysponował tak rozwiniętym narzędziem naukowym jak my współcześni. Dlaczego więc niektórzy z nas wolą stare teorie od współczesnej nauki? Co kryje się za naszą wiarą w dziwne przesądy i twierdzenia?

Prawda to czy nie prawda? Prawda jedyna słuszna, obiektywna, czy może półprawda? Arystoteles w „Metafizyce” zapisał: „Twierdzić o bycie, ze nie istnieje, albo o niebycie, że istnieje, jest fałszem. Natomiast twierdzić, że byt istnieje, a niebyt nie istnieje, jest prawdą”. I tu pojawia się pytanie, czy to tylko intelektualna zabawa, czy może głębokie poszukiwanie? Czy człowiek prawdę jest w stanie odnaleźć, a może sam tę prawdę tworzy? Zmagając się z prawdą, dyskutujemy razem z Prof...

„Wszelka sztuka i wszelkie badanie, a podobnie też wszelkie zarówno działanie jak i postanowienie, zdają się zdążać do jakiegoś dobra. I dlatego trafnie określono dobro jako cel wszelkiego dążenia”. Tak zaczyna się Księga I „Etyki Nikomachejskiej” Arystotelesa. Co to jednak oznacza? Co tak naprawdę ten sprytny filozof chciał nam przekazać? Czy dobro istnieje, czy można o nim sensownie orzekać? Razem z Prof. Joanną Hańderek zastanawiamy się nad realnością dobra i nad dążeniem ku niemu.

"Idziesz do kobiety? Nie zapomnij bicza". Taką radę usłyszał Zaratustra w przypowieści "O starej i młodej kobiecie". Ten krótki cytat niech stanie się pretekstem do dyskusji o kobietach w filozofii. Jakie miejsce w społeczeństwie zajmowały od starożytności do czasów emancypacji? Kim były Hypatia z Aleksandrii i Teano? Profesor filozofii Joanna Hańderek z Uniwersytetu Jagiellońskiego odpowie także na pytanie: dlaczego Fryderyk Nietzsche, dziecko swojej epoki, bał się kobiet?

Nie filozofów, nie mędrkuj, filozof się znalazł. Wydaje się, że filozofia i filozof w XXI wieku to nie brzmi dumnie. A kiedyś były zupełnie inne czasy. „Jak długo miłośnicy mądrości nie będą mieli władzy królewskiej, tak długo nie ma sposobu, by zło ustało” pisze Platon w dialogu „Państwo”. Jak wyglądałby świat rządzony przez filozofów? Z jakim państwem mielibyśmy do czynienia: demokracją czy tyranią? Dlaczego poeci muszą udać się na emigracje? Między innymi z tymi pytaniami zmierzy się prof...