Nowa Europa Wschodnia

Sam fakt myślenia we współczesnym świecie może zostać uznany za prowokację. Tymczasem antyk daje do myślenia. Odkryły to nawet korporacje, które w pewnej chwili zaczęły zatrudniać „klasyków” gotowych stawiać pytania i dziwić się światu. Skąd więc tak głęboki kryzys edukacji, akademii i humanistyki, skoro kwestionowanie porządku jest siłą napędową postępu, o czym wiedzieli już dawni filozofowie?

Echa antyku pojawiają się w miejscach nieoczywistych, jak książki o Harrym Potterze, filmy o superbohaterach i gry komputerowe. Jego rozumienie też się zmienia. Antyk bywa też fałszywie idealizowany lub demonizowany. Jest obecny, nawet jeśli klasycznym badaczom trudno jest zaakceptować jego nowe życie, o czym mówi Aleksandra Klęczar z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W antyku można się zakochać. Janusz Ryba, nauczyciel szkolny i akademicki, przekonuje, że w antyku trzeba i warto się zakochać. Łacina jest wokół, a pomimo upływu czasu antyk niesie treści, bez których trudno świadomie odbierać kulturę nowożytną. Ryba opowiada, jak uczyć młodych ludzi łaciny i kultury antycznej. Podejście do edukacji klasycznej zmieniało się w Polsce na przestrzeni ostatniego wieku, czasem w sposób zaskakujący.

Fale migracji nie są niczym nowym. Ruchy ludności towarzyszą nam od antyku. Kryzys klimatyczny jedynie to wzmaga. Możemy skorzystać z doświadczeń z przeszłości. Beata Kowalska, socjolożka z Uniwersytetu Jagiellońskiego, mówi o błędach polityków i brakach w polskiej edukacji. A przecież tak bardzo szczycimy się "polską gościnnością." Ale czy wiemy, co ona oznacza?

W starożytności mówiono, że lekarz filozofujący równy jest bogom. Czy współcześni lekarze nie filozofują za mało? Czy nie brak i czasu na to, by zastanowić się głębiej nad człowiekiem, sensem życia, choroby i cierpienia? - Medycyna bardzo się wyspecjalizowała - mówi prof. Dominika Dudek, psychiatra i uczona-neurobiolog związana z Uniwersytetem Jagiellońskim. - Medycyna wymaga tak drobiazgowej wiedzy, że humanistyka - dawniej tak bliska medycynie - gdzieś się zagubiła.

Religia nie zawsze była tym, co znamy obecnie. Także relacje między religią, wiarą a moralnością nie są ani proste ani jednoznaczne, o czym mówi profesor Lech Trzcionkowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Opowiada o roli religioznawcy i o wyzwaniu, którym jest badanie doświadczenia religijnego, a także tym czym jest albo być powinno państwo świeckie.

Jaki jest związek między edukacją klasyczną a kondycją społeczeństwa? Jak znajomość Platona i Arystotelesa przekłada się na jakość debaty publicznej? Czy humanistyka może wybrnąć z kryzysu i jak jej w tym pomóc? Z Karoliną Wigurą, publicystką i historyczką idei rozmawiają Krzysztof Bielawski i Jacek Hajduk, filologowie klasyczni z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Czym jest dziedzictwo antyczne, materialne i duchowe? Czy należy je chronić, a jeśli tak, to po co? Czy humanistyka może wybrnąć z kryzysu i jak jej w tym pomóc? Jaka jest w tym rola mediów? O miejscu antyku we współczesnym świecie i o ochronie jego dziedzictwa rozmawiają Krzysztof Bielawski i Jacek Hajduk, filologowie klasyczni z Uniwersytetu Jagiellońskiego, i Cezary Łasiczka z radia TOK FM.

Czy w przestrzeni publicznej jest dziś miejsce dla intelektualistów? Jaka jest obecnie rola filozofów, teologów i historyków starożytności? Sebastian Duda, filozof i teolog, opowiada także o etosie intelektualisty i zastanawia się, jakiej edukacji potrzebujemy oraz jak możemy reagować na zmiany cywilizacyjne.

Jaki jest sens zajmowania się starożytnością dzisiaj, w XXI wieku? Jakiej edukacji, jakiej kultury potrzebujemy, by skuteczniej radzić sobie w zglobalizowanym świecie? Czy edukacja klasyczna może nam pomóc w zapewnieniu sobie bezpieczeństwa? Na pytania filologów klasycznych z Uniwersytetu Jagiellońskiego odpowiada Jarosław Kociszewski, który przekonuje, że humanistyka może być bronią.